Stay Connected & Follow us

What are you looking for?

Simply enter your keyword and we will help you find what you need.

Η απόλυτη ισορροπία ανάμεσα στην ταπεινότητα και την αυτοπεποίθηση

Συνέντευξη του επικεφαλής του σπιράλ, Πέτρου Ψωμά στο «Social Lib»

Η συνέντευξη του επικεφαλής του σπιράλ, Πέτρου Ψωμά στους συντάκτες του «Social Lib» (opinion blog for social liberalism) Ευβούλη Δήμογλου, Σεραφείμ Μπαχρά και Αντώνη Μιχαηλίδη όπως δημοσιεύθηκε στην ενότημα «Φωτεινά Πρόσωπα». Ολόκληρη η συνέντευξη όπως δημοσιεύθηκε στο Social Lib εδώ.

Το σύνηθες στις δημοτικές εκλογές είναι οι υποψήφιοι δήμαρχοι να είναι εκλεκτοί κάποιου κόμματος. Ο κ. Ψωμάς δεν ήταν από επιλογή. Στις επόμενες εκλογές τού ευχόμαστε να είναι ο εκλεκτός όλων των Πατρινών. Όπως το ονειρεύτηκε όταν ξεκίνησε την ιστορία της δημοτικής παράταξης «Σπιράλ» με μια ομάδα εθελοντών Πατρινών που δεν είχαν ή άφησαν στην άκρη κομματικές ταυτότητες. Γι’ αυτό η παράταξη χαρακτηρίστηκε …απολιτίκ. Ο ίδιος δέχεται ευχαρίστως και με υπερηφάνεια τον όρο … ακομματίκ, αν και θεωρεί πιο αντιπροσωπευτικό το… πολυκομματίκ. Ασκεί τα αντιπολιτευτικά του καθήκοντα στον Δήμο Πατρέων με καθαρότητα, υπευθυνότητα και χωρίς αφορισμούς. Υπερψηφίζει ό,τι είναι για το καλό της πόλης, καταψηφίζει ό,τι είναι δεν είναι για το καλό και διεκδικεί όλα να γίνονται με τις πρέπουσες διαφανείς και δημοκρατικές διαδικασίες.

Στη συνάντηση γνωριμίας μας μαζί του δεν δέχτηκε τον χαρακτηρισμό «φωτεινό πρόσωπο», προτίμησε το «ετερόφωτο φωτεινό πρόσωπο», γιατί θεωρεί πως η φωτεινότητά του προέρχεται από τη δύναμη της ομάδας των 300 μελών του σπιράλ (που αυξάνονται και πληθύνονται) ή των άλλων ομάδων στις οποίες συνυπήρξε ο ίδιος πάντα ως εθελοντής, άλλοτε ως απλό μέλος, άλλοτε σε ρόλο συντονιστή. Είτε επρόκειτο για το Πατρινό Καρναβάλι, είτε για διοργάνωση εκδηλώσεων, είτε για το μεγάλο στοίχημα των Ολυμπιακών Αγώνων όπου δούλεψε εθελοντικά στο γραφείο Τύπου. Από την εμπειρία του με τον εθελοντισμό κρατάμε την ξεκάθαρη, σοφή φράση «εθελοντισμός δεν σημαίνει ερασιτεχνισμός».

SL.: Δικαιωματικά κύριε Ψωμά, η πρώτη ερώτησή μας και για να προλάβουμε οικογενειακή κρίση, αφιερώνεται στη σύντροφό σας. Γιατί ο Σεραφείμ την αποκαλεί «εθελοντομάνα»;

Υποθέτω γιατί η Ελένη ήταν η υπεύθυνη μιας μεγάλης ομάδας εθελοντών σε δράσεις που κι εκείνος συμμετείχε, στο TEDxPatras ή/και στο Patras Science Festival. Η Ελένη λατρεύει να συντονίζει νέους εθελοντές και καταφέρνει να τους εμπνέει και να τους ενθουσιάζει, βγάζοντας από τον καθένα το καλύτερο κομμάτι του εαυτού του. Τη βοηθά σε αυτήν την αποστολή το ότι έχει υπάρξει -και παραμένει- φανατική εθελόντρια και η ίδια. Είναι από τα κοινά μας σημεία η εθελοντική πλευρά του εαυτού μας. Ο εθελοντισμός και των δυο μας στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να συναντηθούν οι δρόμοι μας. Οι δε εθελοντικές δραστηριότητες δεν έπαψαν ποτέ να αποτελούν έντονο μέρος της κοινής μας ζωής, ενίοτε και της καθημερινότητάς μας. Πολλές και ποικίλες οι εκφάνσεις: Πατρινό Καρναβάλι, συνέδρια και διοργανώσεις, πολιτιστικές και κοινωνικές δράσεις, αυτοδιοικητικές πρωτοβουλίες κ.α. Τώρα -για να επιστρέψω στον όρο- ο Σεραφείμ σύνθεσε μία λέξη (εθελοντομάνα), συνδυάζοντας, εν αγνοία του, τους δύο από τους ρόλους της Ελένης στη ζωή που, χωρίς δεύτερη σκέψη, θα τη βαθμολογούσα με άριστα 10! Και, πιστέψτε με, τη γνωρίζω κι εγώ… άριστα, ώστε να μπορώ να την κρίνω. Και ως εθελόντρια και ως μάνα.

SL.: Από όλες σας τις εθελοντικές δράσεις θα μας επιτρέψετε να σταθούμε στο Πατρινό Καρναβάλι. Τι σημαίνει το καρναβάλι για τους Πατρινούς; Είναι απλώς η «βαριά βιομηχανία» της πόλης ή είναι κάτι πάνω και πέρα απ’ αυτό;

Είναι ο κορυφαίος πολιτιστικός θεσμός της πόλης με ιστορία σχεδόν δύο αιώνων, όση και της σύγχρονης Πάτρας. Είναι ένα έθιμο που αφορά τους πάντες, χωρά ποικίλους τρόπους εορτασμού και αποτελεί την αποθέωση του εφήμερου, του εθελοντισμού, της συμμετοχής και της δημιουργίας. Δεν είναι μόνο διασκέδαση και ξεγνοιασιά το Πατρινό Καρναβάλι, είναι πρωτίστως πολιτισμός και τέχνες, είναι ομαδικότητα, είναι ανατροπή, είναι μαγεία. Διαθέτει τόσες πλευρές και εκφάνσεις που στην ουσία αποτελεί ένα καλειδοσκόπιο που συνηθίζω να αποκαλώ «μικρογραφία ζωής». Θα μπορούσα να μιλώ για ώρες για το Πατρινό Καρναβάλι. Απαριθμώ, κωδικοποιημένα, κάποια από τα στοιχεία του που το καθιστούν μοναδικό: α) είναι ένα κράμα λαϊκού και αστικού στοιχείου, που διαμορφώθηκε με σεβασμό του ενός στο άλλο, β) ενσωματώνει ένα μοναδικό παιχνίδι πόλης (τον Κρυμμένο Θησαυρό) με τρόπο απόλυτο, όπως πουθενά επί γης δεν έχει γίνει κατορθωτό, γ) είναι εξαιρετικά δυναμικό (παρακολουθεί τις εξελίξεις, προσαρμόζεται στις εποχές και συχνά προβλέπει τα επερχόμενα), δ) είναι αναμφισβήτητα το Καρναβάλι της Ελλάδας -και σε παγκόσμια κλίμακα- το καρναβάλι της νεολαίας. Τέλος, ναι, είναι (διορθώνω: θα έπρεπε, θα μπορούσε και σύντομα αισιοδοξώ πως θα γίνει) ο κινητήριος μοχλός της τοπικής οικονομίας. Το ανοδικό σπιράλ της Πάτρας δεν μπορεί παρά να βασιστεί (και) στο Καρναβάλι της. Η παράδοση, το brandname, το πάθος των Πατρινών και οι δυνατότητες μετεξέλιξής του συνηγορούν αποφασιστικά.

SL.: Αναφέρεστε σε ανοδικό σπιράλ…μάλλον εσκεμμένα. Δημοτική παράταξη σαν αυτή που ηγείστε, με καταστατικό, όργανα και διαδικασίες δεν έχουμε ξαναδεί. Ίσως να είναι «εξαγώγιμο προϊόν» και σε άλλες πόλεις σύντομα… Πιστεύετε πως το σπιράλ ήρθε για να μείνει, στην 4η -πλέον- σε πληθυσμό πόλη της χώρας;

Το «4η πόλη» πονάει. Προφανώς αναφέρεστε στο σοβαρό ενδεχόμενο να υποχωρήσει η Πάτρα μία θέση στον πίνακα των δήμων της χώρας με κριτήριο τον πληθυσμό τους, κατόπιν της οριστικής ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων της πρόσφατης απογραφής. Σημαίνει κάτι σε ουσιαστικό επίπεδο αυτή η οπισθοχώρηση; Όχι. Έχει, όμως, συμβολικό αντίκτυπο στο ηθικό μας. Είναι κάτι καθαρά σημειολογικό. Και η σημειολογία έχει τη σημασία της –το πιστεύω βαθιά. Σημειολογικό, άλλωστε, και το όνομα «σπιράλ» για την παράταξή μας -πολλαπλά σημειολογικό. Έχει τόσες εξηγήσεις αυτή η ονομασία. Και αποκτά και πρόσθετες στην πορεία. Ιδού κάποιες από τις ερμηνείες: συνεχές και ανοικτό σχήμα (εμείς πιστεύουμε και στη συνέχεια και στην ανοικτοσύνη), πολλοί διαδοχικοί κύκλοι (όλοι οι κύκλοι της κοινωνίας είναι απαραίτητοι και γίνονται χρήσιμοι, όταν ο ένας διαδέχεται τον άλλο), η μορφή του ανθρώπινου DNA («ο άνθρωπος είναι η απάντηση» όποια κι αν είναι η ερώτηση), το μέτρο της αισθητικής στη φύση και στα ανθρώπινα δημιουργήματα (η αισθητική και η ισορροπία σε όλα είναι ψηλά στην ατζέντα μας). Άφησα τελευταίο το σπιράλ ως όρο της σύγχρονης οικονομίας. Η οικονομία –όπως και η κοινωνία- αναπτύσσονται σπειροειδώς. Το έχουμε μελετήσει επαρκώς αυτό και μέσω του αντίστοιχου μοντέλου θέλουμε να συμβάλουμε, ως εγγυητές, σε μια ανοδική πορεία της πόλης. Θα πάρει χρόνο. Κι είναι από τους λόγους που το σπιράλ ήρθε για να μείνει. Δεν είναι πυροτέχνημα αυτός ο δημοτικός συνδυασμός, είναι μία συλλογικότητα με γερές βάσεις, εξ ου και η ίδρυση με Καταστατικό, ΑΦΜ, Όργανα και Διαδικασίες. Μας τιμά η σκέψη να γίνει εξαγώγιμη αυτή η λογική. Μακάρι να είναι. Για το καλό της διοίκησης των δήμων. Προβλέπω πως θα συμβεί. Θα το επιβάλει, φρονώ, η αναγκαιότητα στο προσεχές μέλλον. Αν μη τι άλλο, είναι η απάντηση στην ουσιαστική σημασία της λέξης «αυτο-διοίκηση». Ξέρετε ποιοι δημοτικοί σχηματισμοί αποφεύγουν τέτοιο τρόπο λειτουργίας; Αυτοί που ετερο-προσδιορίζονται. Από κόμματα, από μηχανισμούς, από συμφέροντα, από πρόσκαιρες συγκυρίες. Για όποιες ομάδες πολιτών αγαπούν γνήσια την πόλη τους και θέλουν να την υπηρετήσουν βάζοντας την προτεραιότητα, μακριά από ιδεολογικές συγκλίσεις, η συνταγή του σπιράλ είναι μονόδρομος. Και, ναι, τη συναντώ αυτήν την τάση και το ενδιαφέρον σε αρκετούς δήμους της χώρας που επισκέπτομαι, ακόμα –κι αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον- και από εν ενεργεία επιτυχημένους δημάρχους.

SL.: Και πριν αφήσουμε την Πάτρα για να μεταφερθούμε στην κεντρική πολιτική σκηνή, θα πρέπει να σας ρωτήσουμε για την … Πισπιρίγκου. Εντάξει μην τρομάζετε, δεν θα το εξειδικεύσουμε τόσο πολύ. Αλλά σαφώς θέλουμε την άποψή σας για το τι μπορεί να προσφέρει ένας Δήμος και οι κοινωνικές του υπηρεσίες προκειμένου να προλάβουμε ακραίες καταστάσεις σαν αυτές που έγιναν πρωτοσέλιδα τον τελευταίο καιρό. Ενδοοικογενειακή βία, γυναικοκτονίες, αυτοκτονίες, βασανισμοί παιδιών. Είναι τόσο «κλειστές οι πόρτες» ακόμη και στις μικρές κοινωνίες ή αδιαφορούμε όλοι μέχρι να συμβεί το κακό;

Οι πόρτες είναι κλειστές. Κι αυτό στα σπίτια μας είναι, εν πολλοίς, σωστό. Η φράση «τα εν οίκω, μη εν δήμω» διατυπώθηκε πολλές φορές από τα χείλη της μητέρας προς τα παιδικά αυτιά μου «τω καιρώ εκείνω», κατά τα χρόνια της αθωότητας. Και με έπεισε. Η αθωότητα παρήλθε, η κοινωνία σκοτείνιασε και έφτασε ο καιρός –ποιος να μου το ’λεγε;- που ασχολούμαι σοβαρά με τα «εν Δήμω» (με κεφαλαίο «Δ»). Εκεί, λοιπόν, οι πόρτες οφείλουν να είναι ανοικτές. Ορθάνοικτες. Και οι διαδικασίες επίσης. Και οι κοινωνικές δομές όλες και τα μάτια όσων έχουν θέση ευθύνης και αρμοδιότητες ή έστω μόνο ευαισθησίες. Η αδιαφορία –που, ναι, υπάρχει, θα συμφωνήσω- καταπολεμιέται με ευαισθητοποίηση, ενημέρωση, δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, ενσυναίσθηση, ανάδειξη της αναγκαιότητας του διαλόγου, ενίσχυση των κοινωνικών δομών. Δεν είναι όλα αυτά ευθύνη ενός δήμου μόνο. Μία δημοτική αρχή που νοιάζεται για τους δημότες της, όμως, οφείλει να παίρνει πρωτοβουλίες. Και να υποστηρίζει όσους ασχολούνται με τον άνθρωπο και τα προβλήματα που θίξατε. Υπάρχουν παντού μεμονωμένοι πολίτες και συλλογικότητες που έχουν έγνοια, διάθεση, γνώση και εμπειρία. Ο Δήμος πρέπει να τους αξιοποιεί αυτούς τους πυρήνες. Το θέμα είναι να μην ερχόμαστε, ως επιμηθείς, να αντιμετωπίζουμε εκ των υστέρων όλη τη δυστυχία που προξενούν σε όσους μένουν όσα θλιβερά θίξατε. Στόχος μας πρέπει να είναι να τα προλαβαίνουμε όλα πριν ακόμα συμβούν. Αυτό απαιτεί υγιείς κοινωνίες. Και οι υγιείς κοινωνίες προϋποθέτουν παιδεία και εκπαίδευση, δομές και εθελοντισμό, πρόληψη και παρακολούθηση, συνέργεια της αυτοδιοίκησης με τις ομάδες πολιτών. Κυρίως προϋποθέτουν να λειτουργούν αρμονικά και τα «εν οίκω» και τα «εν δήμω» και τα «εν Δήμω».

SL.: Υγιείς κοινωνίες… Το αιτούμενο που θα μας φέρει στην κεντρική πολιτική σκηνή. Πώς να μας προκύψουν άραγε με το παράδειγμα που μας έρχεται διαχρονικά από τις Κυβερνήσεις μας; Με το κομματικό συμφέρον υπεράνω όλων, με το βόλεμα των «δικών μας παιδιών» που όσο γιγαντώνει τον κρατικό μηχανισμό τόσο πιο αναποτελεσματικό τον κάνει, με συνεχή πειράματα στην παιδεία, με κράτος πελατειακό και εν τέλει εχθρικό προς τον πολίτη… Τι σκέφτεται για όλα αυτά ο Πέτρος Ψωμάς ως ενεργός πολίτης αλλά και ως πατέρας ενός παιδιού που θα μεγαλώσει σε ένα τέτοιο κράτος;

Προβληματίζομαι και ανησυχώ. Με κάθε μου ρόλο, διαφορετικά. Και σε κάθε περίπτωση, συνειδητοποιώ πως αντιπαλεύουν μέσα μου δύο τάσεις. Ως ενεργός πολίτης απογοητεύομαι, αποτιμώντας ως μάταιη κάθε προσπάθεια να αλλάξουν τα κακώς κείμενα που εντοπίσατε. Παράλληλα όμως χαίρομαι, τόσο στη σκέψη πως δεν εγκαταλείπω την προσπάθεια, όσο και γιατί η πορεία κρύβει μικρο-επιτυχίες που μπορεί να αφορούν τον μικρόκοσμο που μπορώ να επηρεάσω, αλλά με οπλίζουν με κουράγιο. Ως αυτοδιοικητικός λυπάμαι, γιατί το κράτος μας, πράγματι, δεν δημιουργεί το πλαίσιο εκείνο μέσα στο οποίο θα μπορούσαν να «ανθίσουν» οι σύγχρονοι δήμοι. Την ίδια στιγμή αναθαρρώ, βλέποντας επιτυχημένα παραδείγματα πόλεων που ξεχωρίζουν. Και αισιοδοξώ πως και η Πάτρα μας θα αποτελέσει κάποτε μία όαση -κι ας είναι έρημος το γύρω περιβάλλον, το εθνικό. Ως μεσήλικας πλέον οργίζομαι που είχαν τόσο δίκιο οι παλιοί που μας γαλούχησαν με την πεποίθηση πως ούτε εμείς θα τα καταφέρναμε. Ταυτόχρονα χαμογελώ, θεωρώντας πως όλα αυτά τα δύσκολα που πρόσφατα περάσαμε ως έθνος, δεν μπορεί, υποσυνείδητα, υποδόρια, σε βάθος χρόνου, κάπως θα μας βελτιώσουν. Τέλος, ως πατέρας, ανατρέφω μια Ελληνίδα, επιστρατεύοντας μια διπλής όψης ειλικρίνεια απέναντί της: Δεν της κρύβω τις βαθιές παθογένειες της χώρας και της εποχής, μα δεν κουράζομαι και να της θυμίζω τις νίκες αυτού του λαού και τις δυνατότητές του να προοδεύσει αν… Αυτό το «αν» είναι το απόλυτο ζητούμενο. Οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για να αλλάξουμε προς το καλύτερο. Αυτό το «αν»! Δύο μόνο γράμματα που και δυο γενιές ολόκληρες μπορεί να μην αρκέσουν για να γραφεί. Μα αξίζει να το προσπαθείς. Συνοψίζοντας, η δικιά μου Ελλάδα είναι ό,τι ακριβώς έγραψε και τραγούδησε ο Νίκος Πορτοκάλογλου, στο ομώνυμο τραγούδι του: «το μέτρο και το πάθος», «ούτε σωστό, ούτε λάθος», «μια δροσερή λιακάδα».

Επιπλέον, έχω επιλέξει να πορεύομαι ως αισιόδοξος. Πιστεύοντας ακράδαντα μία απλοϊκή ρήση που κάποτε έπεσε στην αντίληψή μου, σύμφωνα με την οποία «ο αισιόδοξος και ο απαισιόδοξος κάνουν κι οι δύο λάθος εκτίμηση σε σχέση με την πραγματικότητα, μόνο που ο αισιόδοξος… περνάει καλά».

SL.: Ο αισιόδοξος Πέτρος Ψωμάς, λοιπόν, τι μελλοντικά σχέδια έχει; Άμεσα αλλά και μακροπρόθεσμα, πώς στοχεύει να επηρεάσει τον μικρόκοσμο του ώστε να τον κάνει καλύτερο, όπως ανέφερες προηγουμένως;

Η προσπάθεια είναι διαρκής. Και πολυεπίπεδη. Στην οικογένεια και στις παρέες, στην πολυκατοικία και στη γειτονιά, στις συλλογικότητες όπου μετέχω, στην τοπική μας κοινωνία, παντού. Μόνο που εδώ και τρία χρόνια υπάρχει στη ζωή μας και στην πόλη το Σπιράλ. Εκεί πλέον συγκεντρώνουμε όλη μας την ενέργεια και προσπάθεια. Έτσι κι αλλιώς –και νιώθω γι’ αυτό πολύ τυχερός και ευτυχής- όλοι οι κύκλοι των δραστηριοτήτων μου –κι άλλοι πολλοί, μαζί- έχουν συσπειρωθεί γύρω από αυτό το εγχείρημα. Στόχος να υπηρετηθεί η Πάτρα, η πόλη όπου κάποιοι γεννηθήκαμε και όπου όλοι επιλέξαμε να ζούμε. Η Πάτρα ήταν πόλη-αρχόντισσα μια φορά κι έναν καιρό, σε χρόνους όχι και τόσο περασμένους. Είναι αναντίρρητα πόλη-μητρόπολη λόγω θέσης, μεγέθους και ιστορίας. Είναι πύλη προς τη δύση, έχει δυνατούς αναπτυξιακούς πυλώνες (λιμάνι, Πανεπιστήμιο, Καρναβάλι κι όχι μόνο), έχει ασύλληπτες προοπτικές. Η ομάδα των ανθρώπων που συναποτελούν το σπιράλ έχουμε συνδιαμορφώσει ένα κοινό όραμα για το μέλλον της Πάτρας μας. Και αν αυτό το όραμα υπηρετηθεί σωστά και υλοποιηθεί σε βάθος χρόνου, θα συναθροιστούν μέσα του όλες οι ευχές και ελπίδες μου για τον τρόπο που θέλω να επηρεάσουμε την τοπική μας κοινωνία. Πρόκειται για μια ομαδική προσπάθεια που έχω την ευθύνη του συντονισμού της, πόστο εξίσου σημαντικό και ενδιαφέρον, όσο και όλα τα υπόλοιπα πόστα των υπολοίπων. Κυρίως πρόκειται για ομαδική δουλειά κι αυτό είναι πηγή διπλής χαράς: πρώτον γιατί έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει απ’ ό,τι οι μοναχικοί αγώνες, δεύτερον γιατί με γοητεύουν οι ομαδικές δουλειές και μου προσφέρουν μεγαλύτερη ικανοποίηση όταν πετυχαίνουν. Ακόμα κι όταν είναι ακόμα καθ’ οδόν. Και –για να μην ξεφύγω απ’ την ερώτηση- τον μικρόκοσμο της πόλης μας θα τον κάνουμε καλύτερο έτσι κι αυτό το σημερινό «καθ’ οδόν» φτάσει κάποτε στον προορισμό του. Είναι προσδιορισμένος με σαφήνεια ο προορισμός: μία Πάτρα σύγχρονη και ευρωπαϊκή, πράσινη, καθαρή και όμορφη, φιλική προς όλους με έμφαση στα παιδιά και τους ηλικιωμένους, τουριστική και φιλόξενη, εξωστρεφής και ανοικτή σε ιδέες, δημιουργική και αεικίνητη, μια πόλη να χαίρεσαι να τη ζεις, μια πόλη να επιλέγουν να την επισκέπτονται. Κι έχει και χρονοδιάγραμμα αυτό το όραμα: σε δυο δημοτικές θητείες και κάτι, από σήμερα. Με χρονιά-ορόσημο το 2028, όταν η νέα Πάτρα θα σβήνει τα 200 κεράκια της (απελευθερώθηκε από τους Οθωμανούς το 1828) και θα αρχίζει να πορεύεται στον τρίτο αιώνα της σύγχρονης ιστορίας της. Εγώ θα μπαίνω, ηλικιακά, σε φάση… δύσης, τότε, μα το όραμα θα έχει εκπληρωθεί έτσι κι η Πάτρα έχει αρχίσει ν’ ανατέλλει. Με την ελπίδα κάποτε -όχι πολύ αργότερα- να καταφέρει να μεσουρανεί ξανά.

author avatar
user